کولر آبی به دلیل سازگاری بالا با اغلب استان‌های کشور و قیمت پایینی که دارد از سیستم‌های خنک کننده پرطرفدار به حساب می‌آید. اما برای افزایش بازدهی کولر آبی چه باید کرد؟
کولر آبی نوعی سیستم سرمایشی است که با استفاده از فرآیند تبخیر آب، هوا را خنک می‌کند. در حقیقت در این فرآیند از تبخیر به منظور جذب گرما به صورت طبیعی استفاده می‌شود. در این سیستم گرمای محیط جذب و به عنوان گرمای لازم به منظور تبخیر آب استفاده می‌شود. بنابراین هر چه میزان آب در گردش درون کولرهای آبی بیشتر باشد، توان خنک کنندگی آن نیز افزایش می‌یابد. اما برای افزایش بازده انرژی کولر آبی باید نکاتی را رعایت کرد. به همین دلیل ما در این مقاله به بررسی راهکارهایی برای افزایش بازدهی کولر آبی می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با نحوه عملکرد این سیستم و چگونگی افزایش راندمان کولر آبی بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه کولر آبی
سرمایش تبخیری فرآیندی قدیمی است که تاریخچه آن به سال‌های بسیار دور یعنی به ایران و مصر باستان برمی‌گردد. اولین نمونه‌های ساخته شده کولر آبی توسط کشور آمریکا ساخته شد که می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم فرآیند سرمایش تبخیری را انجام دهند.
در روش مستقیم میزان رطوبت موجود در هوا بالا می‌رود. در حالی که در شیوه غیرمستقیم عمل تبخیر درون یک مبدل حرارتی انجام خواهد گرفت. از این رو میزان رطوبت موجود در هوا هیچ تغییری نمی‌کند. بنابراین روش مستقیم برای مناطق و محیط‌هایی که رطوبت نسبی کمی دارند، مناسب است. کولرهای آبی در حقیقت برای مناطق گرم و خشک مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیرا این سیستم با افزایش رطوبت هوا نه تنها باعث خنک شدن محیط می‌شود، بلکه از خشکی هوا، ترک خوردن لوازم چوبی و ایجاد الکتریسیته ساکن نیز جلوگیری می‌کند.
بادگیر، قدیمی‌ترین نوع کولر آبی است که هزاران سال قبل در ایران ساخته شده است. این وسیله هوای بیرون از خانه را به درون خود کشیده و با کمک تشت آبی که درونش تعبیه شده هوای خنک را به داخل خانه هدایت می‌کند. امروزه نیز کولرهای آبی در اندازه‌های مختلف با ظرفیت‌های مختلفی تا حدود ۱۳٠٠٠ فوت مکعب در هر دقیقه ساخته می‌شوند. منظور از ظرفیت میزان هوادهی کولر است.
مزایا و معایب استفاده از کولر آبی
در محیط‌های بسته به منظور تبادل هوای داخل خانه باید در طول روز برای مدتی پنجره‌ها باز باشند. اما در شهرهای آلوده این امکان وجود ندارد. به همین دلیل تبادل هوای تازه به داخل خانه به خصوص آپارتمان‌ها بسیار محدود است. متأسفانه امروزه نیز با وجود سیستم‌های سرمایشی و مدرن از قبیل اسپلیت، چیلر، داکت اسپلیت و … میزان تأمین هوای تازه نیز به صفر رسیده است. در این دستگاه‌ها تهویه مطبوع هوادهی از صد در صد هوای برگشتی فضای داخلی است که مخالف استانداردهای روز دنیا می‌باشد. اما در کولرهای آبی هوادهی به طریق هوای تازه انجام می‌گیرد. این سیستم حتی به واسطه پوشال و فیلترهای تعبیه شده در آن، گرد و غبار هوای بیرون را شسته و حذف می‌کند. از مزایای دیگر کولر آبی می‌توان به کم بودن هزینه نصب و تعمیر، کاهش مصرف برق، سهولت نصب و تهویه هوا اشاره کرد.
این نوع سیستم‌های خنک کننده دارای معایبی نیز هستند. اکثر کولرهای آبی توانایی تولید سرما به اندازه مطبوع را ندارد. اگر رطوبت موجود در هوا زیاد باشد، این دستگاه کارکرد خوبی نخواهد داشت. از این رو برای مناطق مرطوب اصلاً مناسب نیست. عملکرد این کولرها به آب وابسته است. به همین دلیل اگر آب منطقه‌ای دارای درصد بالایی از املاح باشد، آسیب زیادی به اجزای سیستم وارد می‌کند. بنابراین مناطق دارای آب سخت باید مدام اجزای مکانیکی دستگاه و فیلترهای آن‌ها را تعویض یا تمیز کنند. یکی دیگر از مشکلات استفاده از کولر آبی تجمع پشه در اطراف آن است. اگر نکات بهداشتی در خصوص استفاده از این ابزار رعایت نشود، می‌تواند باعث بروز بیماری و عوارض جانبی برای مبتلایان به آسم و آلرژی شود.
نکاتی جهت بازدهی بیشتر کولر آبی
کولرهای آبی به خاطر قیمت پایین و کم مصرف بودن نسبت به اسپلیت‌ها، طرفداران زیادی در بین مردم دارند. اما همان‌طور که خواندید این دستگاه‌های خنک کننده برای مناطق گرم و خشک مناسب‌ترند. زیرا این سیستم میزان رطوبت موجود در هوا را افزایش می‌دهد و از این طریق باعث خنک شدن محیط می‌شوند. اما برای استفاده‌ی بهینه و افزایش بازدهی کولر آبی لازم است نکاتی را رعایت کرد. در ادامه به معرفی ۱۰ راه‌کار برای افزایش راندمان کولر آبی می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا شما را در بازدهی بیشتر کولر آبی یاری کنیم.
سرویس کولر آبی
اولین و مهم‌ترین نکته در افزایش بازده انرژی کولر آبی، سرویس به موقع آن است. اگر این کار در زمان مناسب انجام نگیرد، میزان مصرف آب و برق افزایش خواهد یافت. منظور از سرویس کولر: بررسی و روغن کاری موتور، ارزیابی پمپ، شستن بدنه و بخش حلزونی سیستم، تعویض تسمه، بررسی و روغن کاری یاتاقان، تعویض و شستشوی پوشال‌ها، تمیز کردن شبکه‌ی آبرسانی، تراز کردن شناور، ارزیابی برزنت کولر و بررسی جعبه تقسیم برق است. قبل از شروع تابستان و گرم شدن هوا باید همه موارد ذکر شده بررسی و سرویس شوند.
نصب سایه‌بان
کولرهای آبی معمولاً روی پشت بام‌های خانه‌ها نصب می‌شوند. به همین دلیل در معرض تابش نور مستقیم خورشید قرار دارند. از آن جا که بدنه این دستگاه فلزی است، گرمای بیشتری نیز جذب می‌کند. از این رو دمای آب داخل کولر افزایش می‌یابد و سریع‌تر از حالت طبیعی تبخیر می‌شود. گرم بودن آب درون محفظه نیز از میزان تولید سرما می‌کاهد. بنابراین جهت افزایش بازده انرژی کولر آبی می‌توان روی آن یک سایه‌بان قرار داد. معمولاً سایه‌بان‌هایی که برای افزایش راندمان کولر آبی به کار برده می‌شوند، از جنس پلی کربنات با مواد UV هستند. روکش UV علاوه بر جلوگیری از جذب اشعه‌های خورشید، تمامی تابش‌های آن را نیز بازتاب می‌کند.
پوشش حصیری دور تا دور کولر
برخی افراد علاوه بر نصب سایه‌بان از پوشش‌های حصیری دور تا دور کولر نیز استفاده می‌کنند. این تورها از اجتماع گرد و غبار در داخل کولر جلوگیری کرده و با مرطوب کردن آن‌ها دستگاه باد خنک‌تری را تولید می‌کند.
بررسی آب درون محفظه کولر
همان‌طور که اشاره کردیم عملکرد این سیستم‌ها به آب وابسته است. از این رو نبود آب برای مدت طولانی به موتور آن آسیب می‌رساند. آب باعث می‌شود که موتور کولر حین کار خنک شود و بازدهی بیشتری داشته باشد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب و سوختن موتور باید مدام میزان آب درون محفظه را بررسی کرد.
انتخاب محلی مناسب جهت نصب کولر
یکی دیگر از نکات مهم در افزایش بازده کولر آبی، محل نصب آن است. از قرار دادن سیستم در کنار دودکش و خروجی تهویه استفاده شده در سرویس‌های بهداشتی باید خودداری کرد. زیرا دمای ناشی از آن‌ها باعث تبخیر زود هنگام آب درون کولر خواهد شد. همچنین بوی نامطبوع فاضلاب می‌تواند از طریق کولر به درون خانه هدایت شود که در اغلب موارد منجر به بروز بیماری خواهد شد. برای افزایش راندمان کولر آبی باید آن را در مکانی با حداقل میزان تابش آفتاب و در مسیر جریان هوا قرار داد.
حداقل طول کانال کشی
برای افزایش بازده کولر آبی نباید کانال‌های آن را بیش از حد طولانی و پیچ در پیچ طراحی کرد. بنابراین افرادی که در آپارتمان زندگی می‌کنند، باید کولر را در تراس نصب کنند. کانال‌های طولانی میزان فشار هوا را کاهش می‌دهند. از این رو باد کمتری به داخل خانه‌ها هدایت می‌شود. پیچ و خم‌های زیاد در مسیر کانال نیز جریان هوا را منحرف کرده و میزان سرمای تولیدی را کاهش می‌دهند.
بستن دریچه‌های کانال‌های بلا استفاده
جهت افزایش بازدهی کولر آبی بهتر است دریچه‌ی کانال‌هایی که استفاده نمی‌شوند، را مسدود کرد. این گونه جریان هوا فقط به بخش‌های مورد نظر منتقل می‌شود. همچنین باید از استفاده همزمان چند دستگاه گرمازا مانند: اجاق گاز، سماور، لامپ‌های پرمصرف و… خودداری کرد. زیرا این ابزار میزان دمای درون خانه را افزایش و بازدهی کولر آبی را کاهش می‌دهند.
روشن کردن پمپ قبل از موتور
برای بازدهی بیشتر کولر آبی می‌توانید قبل از روشن کردن موتور اصلی، ابتدا پمپ آب را به مدت چند دقیقه روشن کنید. به این صورت پوشال‌ها به اندازه کافی مرطوب شده و جریان هوا از همان ابتدا خنک خواهد بود. در کولرهای قدیمی جهت رساندن کولر به دور مطلوب از یک خازن استفاده می‌شد. اما متأسفانه در کولرهای امروزی این خازن حذف شده است.
استفاده از پدهای سلولزی بجای پوشال‌های قدیمی
پدهای سلولزی دوام، قدرت جذب و نگهداری آب بالاتری نسبت به پوشال‌های قدیمی دارند. از طرفی به دلیل فشرده بودن از ورود ذرات گرد و غبار به درون محفظه‌ی دستگاه جلوگیری می‌شود. با استفاده از پدهای سلولزی نه تنها به افزایش بازده کولر آبی کمک زیادی می‌شود، بلکه مسئله‌ی بهداشت و تهویه هوا نیز بیشتر رعایت می‌شود.
باز گذاشتن پنجره‌ها
همان‌طور که در این مقاله خواندید کولرهای آبی رطوبت هوا را افزایش می‌دهند. از این رو جهت جلوگیری از دم کردن محیط و افزایش بیش از حد رطوبت هوا باید یک راه خروجی برای جریان باد در نظر گرفته شود. این راه خروجی می‌تواند یک پنجره کوچک نیز باشد.
همچنین برای افزایش بازدهی کولر آبی باید از روشن گذاشتن آن در ساعات اوج مصرف و زمان‌های طولانی خودداری کرد. برای جلوگیری از ایجاد رسوب و شوره در بدنه دستگاه نیز می‌توان از مواد رسوب‌گیر درون آب کولر استفاده کرد. در صورتی که کولر دچار مشکلی شد که قابل رفع نبود، باید به تعمیرکارهای حرفه‌ای مراجعه کرد. از قرار دادن وسایل اضافی و سنگین نیز بر روی دستگاه باید خودداری شود. زیرا این کار فقط به بدنه‌ی کولر آسیب می‌رساند.
با رعایت تمام موارد و نکات گفته شده کولر آبی شما در زمان روشن بودن بیشترین کارایی را خواهد داشت و فضا را به سرعت خنک می‌کند. از سرویس دوره‌ای و نگهداری و تعمیر بخش‌های مختلف نیز غافل نشوید. نگهداری درست از کولر آبی راندمان و کارایی آن را بالا می‌برد.
